Auteur: Administrateur (Pagina 1 van 27)

Stichting tot Bescherming van het Dorpsgezicht

Jaarverslag 2021

Algemeen:

Het bestuur heeft vanwege de coronamaatregelen maar twee keer vergaderd, verder was er contact via de mail waaronder 8 rondschrijvens van het secretariaat.
Pogingen het bestuur uit te breiden en te verjongen hebben nog geen resultaat opgeleverd. Ton Korteweg heeft zich uit het bestuur teruggetrokken. Een artikel over de stichting in het Eilandennieuws kwam helaas niet in de huis-aan-huis editie.
In overeenstemming met de nieuwe regelgeving is er een reglement van kracht geworden met daarin o.a.  “ Een bestuurder moet te allen tijde in het belang van de Stichting beslissen. Een bestuurslid dat een tegenstrijdig of eigen belang heeft bij een bestuursbeslissing neemt niet deel aan de beraadslagingen en de besluitvorming daarover”

Inventarisaties

De stichting heeft inbreng gegeven voor de inventarisatie van mogelijke gemeentelijke monumenten 1940-1990 met een lijst van 101 elementen.
Verder is gereageerd op een verzoek van Dorp Stad & Land voor bijdrage aan een inventarisatie van begraafplaatsen. Naast enkele opmerkingen over details  is gewezen op  het ontbreken van de begraafplaats van Herkingen en van de meeste gesloten begraafplaatsen die zich rond dorpskerken bevinden.  

Erfgoedlijn

Er is bijgedragen aan de ontwikkeling van plannen voor wandelroutes langs de kreken van Sommelsdijk en Middelharnis. Naast enkele praktische kleine correcties is er bezwaar gemaakt tegen het vervangen van de historische naam de Wildeman  door “Hof van Sommelsdijk”.
De erfgoedlijn Goeree-Overflakkee heet nu Historisch Haringvliet, en is uitgebreid naar de noordoever van het Haringvliet. Maar een groot deel van Goeree-Overflakkee valt er niet meer onder, o.a. de te plannen wandelroutes langs de kreken van Sommelsdijk en Middelharnis. Realisatie hiervan is nu afhankelijk van gemeentelijke financiering. Deelname aan de erfgoedlijn wordt beperkt.Handhaving:

De Helledijk is redelijk in oorspronkelijke afmetingen teruggelegd, maar de verschillen met de oorspronkelijke dijk betreffen de samenstelling van de grond, en het feit dat er halverwege een doorsteek in is gemaakt. Dit laatste  is in strijd met de indertijd verleende omgevingsvergunning , maar herhaalde verzoeken om aan te geven waar de omgevingsvergunning voor dit gat was gaf als reactie van de gemeente:  “ Dit betreft een kleine wijziging van ondergeschikte aard waarvoor een nieuwe omgevingsvergunning niet noodzakelijk is”.  Dat belooft wat voor toekomstige doorsteken. De gemeente stelde verder dat  “Tijdens de uitvoering is gebleken dat het praktisch gezien wenselijk is om deze doorsteek te hebben” en “ Bij nader inzien blijkt de onderbreking in de dijk in meerdere opzichten wenselijk. Juist door en vanwege de oude “sluis” die op dat punt (..)  in de grond aanwezig is, is besloten om het dijklichaam daar te doorbreken. Andere overweging is dat er hierdoor geen uitgestrekt dijklichaam is ontstaan maar een ruimtelijk gewenste situatie waarin obstructies onderbroken zijn voor meer vergezichten”  Een dijk wordt dus als een obstructie gezien .

In mei 2020 is een deel van het rijksmonument Kaai 1 Middelharnis verwijderd, namelijk het hekje met hardstenen palen en dorpels met hol-bol-verbinding, in strijd met het bestemmingsplan en met de rijksmonumentale status. Na herhaalde verzoeken om handhaving heeft  de gemeente in april gemeld dat zij de handhaving verder oppakt. Op verzoek van de gemeente eind december heeft de stichting een officiële brief gestuurd aan B&W met een verzoek om handhaving.

Weekmarkt Sommelsdijk

Er is een bezwaarschrift ingediend tegen de definitieve verplaatsing van de weekmarkt van Sommelsdijk naar Middelharnis op grond van de feiten dat de 1,5 meter regel tijdelijk is, dat er meer betrokken partijen zijn dan de marktcommissie, de veiligheidsregio en de voorzitter van de culturele raad, dat er voldoende parkeermogelijkheden zijn in Sommelsdijk, dat de gestegen omzet van de marktkraamhouders niet structureel is want het moet zijn gegaan ten koste van de omzet van andere middenstanders, dat aan de brandveiligheids- en bereikbaarheidseisen van de hulpdiensten wel in Sommelsdijk kan worden voldaan, dat in strijd met de onjuiste kaart die de gemeente hierbij aanvoerde en overeenkomstig de melding van de hulpdiensten dat de markt in Sommelsdijk onder voorwaarden wel mogelijk is en dat er niet overeenkomstig art 169 van de gemeentewet van te voeren een discussie in de raad is gevoerd over dit ingrijpende besluit. Discussie over de marktverplaatsing was wel mogelijk maar niet over de locatie !

Verder is aangevoerd dat alle argumenten die tegen een definitieve verplaatsing pleiten ontbreken, namelijk de  geloofwaardigheid van de gemeente gezien het coalitieakkoord, de herhaalde belofte dat de maatregel tijdelijk zou zijn, de door de voltallige raad aangenomen motie om het besluit tot definitieve verplaatsing vooralsnog niet uit te voeren,  het verlies van cultureel erfgoed, het verlies van een markt op een lommerrijke sfeervolle locatie Voorstraat, de nadelen voor het Streekmuseum dat ook ’s winters op de marktdagen open was, en de exposities in de Remonstrantse kerk die op woensdagen werden gehouden.

De stichting heeft dit geheel van onterechte, onjuiste of weggelaten argumenten als onbehoorlijk bestuur benoemd.

De commissie voor bezwaarschriften oordeelde dat de markt weliswaar wordt wel gezien als cultureel erfgoed, maar dat de markt  geen officiële status heeft als immaterieel erfgoed als bedoel d in art 5 van de Erfgoedverordening. B&W mogen de economische belangen van de marktkooplieden zwaarder laten wegen dan het gestelde cultuurhistorische belang, dus dat B&W in redelijkheid tot het nemen van het  bestreden besluit konden komen. B&W hebben besloten om conform het advies van de commissie bezwaarschriften het bezwaar van de stichting ongegrond te verklaren en  het besluit niet herroepen. Wij hebben de gang naar de rechtbank hierover helaas gemist. Het wachten is er nu nog op of de gemeente haar besluit na toegezegde heroverweging alsnog herziet.

Visies
Visie Sommelsdijk west: aan de door ons aangedragen punten is redelijk tegemoet gekomen voor zover ze binnen de begrenzing van het plangebied vallen. Gelukkig zijn verschillende wensen om hier woningen te bouwen niet in de visie opgenomen, tenzij ze zijn gepland  als compensatie voor enkele te slopen schuren in dit gebied. Ook wordt aandacht gevraagd voor de zichtlijnen vanaf de Oudelandse dijk op het dorp,  voor de duiker uit 1781 naast die van 1945, het hekje van originele  RTM-rails daar boven, en voor het historisch karakter van de Sluishoek, vanuit de historie een plek met veel schuurtjes. De ambitie om  de Sluishoek te saneren en te vergroenen wordt nu weggelaten.

Gebiedsvisie Middelharnis-Sommelsdijk: hierop is gereageerd o.a. over de plaats van de weekmarkt in Middelharnis gezien de opmerking  “We gaan er vanuit dat het gebied Kerkepad-Nieuwstraat op de langer termijn geen deel meer uitmaakt van de ruimtelijk-economische hoofdstructuur van het centrum” .En over parkeren “door bezoekersparkeren op aantrekkelijke wijze (passend qua maat en schaal) aan de randen van het centrum te situeren, wordt de unieke wisselwerking tussen dorp en open land beleefbaar voor bezoekers”  Deze  tekst verwijst naar de volkstuingebieden bij de Kaaidreef en de Wildeman. Onder de kop “Sommelsdijkse tuinen”  staat dat de Wildeman, een hofjesgebied van meer dan 400 jaar oud,  een aantrekkelijke en groene parkeerlocatie van grote meerwaarde is als recreatieve entree tot  het centrum. Op een kaartje staat “Welkom” bij de Gemeentetuin en de Wildeman. De stichting heeft verzocht de Wildeman en de omgeving van de Kaaidreef/Gemeentetuin niet als parkeerterrein aan te geven.

Gunstiger is de opmerking over de voormalige technische school:  “Delen van dit gebouw zijn de moeite van het behouden waard, als kenmerkend voorbeeld van het vroegere praktijkonderwijs, Herbestemming (..) ligt hier voor de hand.”

Bestemmingsplannen:
Ons bezwaar tegen het ontwerpbestemmingsplan Molenlaan 42a Sommelsdijk is afgewezen: er was gevraagd de moestuin en het boomgaardje niet de bestemming wonen te geven, de gemeente wil dit gebiedje geen beschermde status geven.
Spuiplein: De huurders van de ‘wegbestemde’ karakteristieke panden moesten er per 1 april 2021 uit. Belanghebbenden zouden tevoren worden geïnformeerd maar daar valt Dorpsgezicht kennelijk niet onder. Op onze inspraakreactie  op  het voorontwerp bestemmingsplan Spuiplein, waarin wij bezwaar maken tegen de sloop van deze panden, is nog geen reactie ontvangen.

Het ontwerpbestemmingsplan Herontwikkeling Hernesseroord geeft  ‘nieuwe bebouwing’ aan voor de linkerzijde van Haringvliet, waar nu nog wat stukjes van de oorspronkelijke bebouwing van v.d.Broek & Bakema staan. Gezien de ontwikkelingen tot nu toe is het kansloos om hier een zienswijze tegen in te dienen. Het zwembad de Meerpaal, ook nog origineel, valt buiten dit plan.

Diverse panden en elementen:

Onbeschermde panden kunnen zonder problemen worden gesloopt, zoals het boerderijtje aan de Molenkade 17-19 Stellendam, de al zwaar verbouwde uiendroogschuur bij de golfbaan van Melissant en het boerderijtje Oost Voorgors 2-4 Middelharnis.

De karakteristieke  Wilhelminabrug in het beschermde dorpsgezicht van Middelharnis/Sommelsdijk wordt toch niet gerestaureerd zoals eerder toegezegd, maar wordt vervangen door een kopie van de oorspronkelijke brug.
Ondanks herhaald aandringen is er nog steeds geen bescherming voor de meeste van de resterende tandheugels en andere waterbouwkundige installaties in de polders van Flakkee. Er zijn van deze elementen die de waterstanden regelden de afgelopen jaren tenminste 5 verdwenen.
De procedure om de eerste groep van 25 panden op Flakkee aan te wijzen als gemeentelijk monument loopt nog steeds. Aanvraag voor een tweede groep wordt door de stichting voorbereid.

Met de wagenschuur van het rijksmonument de boerderij Zeldenrust  bij den Bommel gaat het steeds slechter.
De schuur van Welgelegen Ouddorp  stort steeds verder in. Het wacht nog steeds op een omgevingsvergunning voor de nieuwbouw ter plaatse met originele elementen de voorwaarde van de monumentencommissie om met de sloop akkoord te gaan. Dit betreft voornamelijk de stalramen, muurankers en mendeuren die in de nieuwbouw terug moeten komen.
Rijzenburgseweg 2 – 4 te Sommelsdijk: de bestaande karakteristieke schuur en het woonhuis worden gerestaureerd.
De pastorie Bosschieterstraat 2 Stellendam wordt In het kader van het voorontwerp bestemmingsplan karakteristiek en  de open ruimte er vóór blijft behouden.

Ook prettig is te melden dat privé-initiatief o.a. heeft geleid tot een goede restauratie van het dak van de grote schuur van het Hof in Dirksland, en van de boerderij en schuren hoek
Duinkerkerweg/Molenblok Ouddorp, gemeentelijk monument.
Helaas is de toekomst van de uienren op dat kavel, de mooiste en een van de allerlaatste uierennen van Ouddorp (en de wereld)  nog onduidelijk.

Stichting tot Bescherming van het Dorpsgezicht
secretariaat Enkele Ring 59, 3245 AH Sommelsdijk
contact: secretaris@dorpsgezicht.net,  website:  www.dorpsgezicht.net
bank: NL86RABO 03420 19279,  minimum donatie 13 euro/jaar
bestuursleden:J.C.A. Hagens, D.van Halewijn, M. Loosjes,
M.M. van den  Nieuwendijk-Groenendijk, J. van der Slik, P.A.M. Verhoef-van der Heijden.

‘Doe het niet, let op!’  door Myra Sys

Van de rook van Tata Steel tot en met de dakkapel van je buurman. Van het kappen van bomen in je straat tot de aanleg van de A2. Van vliegveld Lelystad Airport tot het uitbreiden van de parkeerplaats in je straat. Voor al deze situaties bestaat er een doolhof aan regels die bepalen wat wel en niet mag, hoeveel geluid of stikstof geoorloofd is, of de bouw of de natuur voorrang krijgt. 

In de nieuwe Omgevingswet worden al die regels gebundeld. Het is een soort superwet die de 26 huidige wetten rond ruimtelijke ordening en leefomgeving – onder meer geluid, bodemkwaliteit, bouwhoogte – in één wet moet vangen. 

Daar hangt een stevig prijskaartje aan. KPMG schat dat de overheden in de periode 2016-2029 tussen de 1,3 à 1,9 miljard euro zullen uitgeven aan de invoering van de Omgevingswet. 

Maar dan heb je ook wat. De wet versnelt vergunningsprocessen (van 26 naar 8 weken), maakt ze eenvoudiger, biedt ruimte voor meer participatie en maatwerk en laat alles gestroomlijnder verlopen.

Althans, dat is de belofte.

Het invoeringsproces van de wet verloopt namelijk niet zo gestroomlijnd. Hij stond oorspronkelijk al op de rol voor 2019, maar is inmiddels drie keer uitgesteld. Achilleshiel is het omvangrijke ICT-project dat aan de wet ten grondslag ligt, het DSO: Digitaal Stelsel Omgevingswet. De ontwikkeling daarvan gaat trager dan voorzien.

De invoering van de wet staat nu gepland op 1 juli 2022. Hij is al sinds 2016 met een ruime meerderheid goedgekeurd door de Eerste en de Tweede Kamer, en beide Kamers moeten enkel nog beslissen over de invoeringsdatum. Daarover plaatst vooral de Eerste Kamer nog de nodige vraagtekens. ‘Ik moet zeggen dat de eerste signalen over het DSO niet positief zijn’, zegt senator Mary Fiers van de PvdA. ‘Ik hoor ook van ambtenaren die met het systeem moeten werken veel twijfels.’

Wat is er aan de hand?

Om de nieuwe Omgevingswet goed te laten functioneren, is het digitale stelsel eromheen cruciaal. Het idee van de wet is namelijk dat alles sneller en simpeler moet, zoals het verlenen van een vergunning. Om dat te kunnen bereiken, is automatisering nodig. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten schrijft: ‘Het DSO is een randvoorwaarde voor de inwerkingtreding van de wet.’

‘IT-functionaliteiten zijn zo ingewikkeld ontworpen, dat ze tot problemen zullen leiden bij het maken en gebruiken ervan’

Maar er zit een kink in de kabel. Het Bureau ICT-toetsing (BIT), dat zich over grote ICT-projecten van de overheid buigt, oordeelde in 2017 vernietigend over DSO. ‘IT-functionaliteiten zijn zo ingewikkeld ontworpen, dat ze tot problemen zullen leiden bij het maken en gebruiken ervan en het is maar de vraag is of ze ooit allemaal gaan werken als bedacht. […] Gemaakte financieringsafspraken staan nu al onder druk.’

Het advies van het BIT: maak het allemaal wat kleiner en simpeler, en bouw dan in stapjes verder. Zo blijft het project behapbaar. 

In oktober 2020 blijkt dat men niet heeft geluisterd naar dat advies. Na een nieuwe evaluatie schrijft het BIT: ‘DSO [is] in opzet nog steeds complex. Nu alsnog inzetten op een stevige complexiteitsreductie zou echter onvermijdelijk leiden tot verder uitstel van de ingebruikname.’ 

De waakhond concludeert dat ‘een tijdige en succesvolle implementatie […] van DSO nog onzeker is.’ Op dat moment is echter al 90 procent besteed van de beschikbare 142 miljoen voor de ontwikkeling van het systeem. 

Het Bureau ICT-toetsing krijgt gelijk. De deadline wordt overschreden. Ook de kosten zijn te beperkt ingeschat, geeft huidige minister Kasja Ollongren toe in een Kamerbrief over de voortgang in september 2021: ‘De ontwikkeling en de afbouw van de landelijke voorziening van het Digitaal Stelsel Omgevingswet vergt meer tijd en geld dan aanvankelijk voorzien.’ De kosten voor de ontwikkeling van het systeem moeten opnieuw worden geraamd: 30,8 miljoen euro erbij. 

In een recentere brief stuurt Ollongren nog altijd aan op inwerkingtreding van de wet op 1 juli 2022.

Blijkens de raadsstukken voor 25 juni 2020 wil de gemeente actie ondernemen voor de kademuren bij de Parel en de Wilhelminabrug. Zij stelt o.a.:

In 2019 is het appartementencomplex Parel van de Delta gerealiseerd. Voorafgaand aan en na de bouw is de staat van het openbaar gebied opgenomen. Eind 2019 hebben wij geconstateerd dat de dragende constructie van de kademuur een (forse) verplaatsing laat zien.

De kademuur Het Vingerling en de Wilhelminabrug is constructief onvoldoende. Dit betekent in het ernstigste geval dat de kademuur en brug verder instabiel raakt met alle gevolgen van dien voor de omgeving. Spoedig ingrijpen is daarom noodzakelijk. Wij hebben onze verantwoordelijkheid genomen om de openbare ruimte tijdelijk af te sluiten, zodat de kans op letsel, mocht de kademuur bezwijken, klein is. Rekenmodellen laten zien dat in geval van bezwijken van de kademuur, de belendende percelen (waaronder de Parel van de Delta) in de directe invloedssfeer liggen en dus schade oplopen.

Voor het gehele project wordt, in de ontwikkelfase, een risico-inventarisatie uitgevoerd. Daarbij zien wij nu reeds 2 grote risico’s:

1.Stabiliteit van de kademuur i.r.t. de directe omgeving, gedurende het gehele project. Op dit moment wordt periodiek een meting uitgevoerd om de toestand van de kademuur te volgen en indien noodzakelijk in te grijpen. In de ontwikkel- en realisatiefase zullen wij samen met experts een maatregelenpakket samenstellen om de kans op bezwijken tot een minimum te beperken;

2.Proces van aansprakelijkheidsstelling en erkenning van de schade aan de kademuur. Voor dit proces hebben wij juridische ondersteuning gevraagd bij een externe partij.

In het project wordt rekening gehouden met het beschermd dorpsgezicht van zowel de kademuur als de brug. Vanwege de ligging van het projectgebied en het historische karakter van zowel de kademuur als de Wilhelminabrug, is het onze verwachting dat we innovatieve uitvoeringsmethoden moeten toepassen om het project te realiseren.

In het blad Heemschut van juni 2020 staat en artikel over stegen en het onderzoek hiernaar door Marc Nolden in Utrecht. Zie https://freelandschap.nl/stegen.html

Marc  Nolden:

In 2019 bracht ik de 250 stegen, gangen, sloppen en poorten in de binnenstad van Utrecht in kaart. Met een oude kaart liep ik dagen door de stad, fotografeerde deze bijzondere kieren en kloven, beschreef ze en kenschetste ze. Ik ontdekte een tweede (luwe) stad, verscholen achter de grote straten en grachten. Een wereld tussen publiek en privaat in. Ik bracht de stegen onder in tien kerntypologiën, benoemde de voornaamste kansen en legde nadrukkelijk de link met ‘grote opgaven’, als klimaatadaptatie, mobiliteit, biodiversiteit en stedelijke verdichting. Mijn stelling: Utrecht bezit een van de grootste en verfijnste stegennetwerken van Nederland en België: dat is een geschenk én een opdracht. Veel antwoorden voor de verduurzaming van de stad vind je, in het geval van Utrecht, op het allerkleinste schaalniveau, in de steeg. Benut deze bijzondere stedelijke ruimte, vind hem opnieuw uit, en laat hem functioneren in de stad van morgen. Het project kreeg in korte tijd veel media-aandacht. De steeg krijgt nu een plek in de Utrechtse Omgevingsvisie.

Naar aanleiding hiervan heeft Dorpsgezicht een voorlopige inventarisatie gemaakt van de stegen en sloppen in het beschermde dorpsgezicht van Middelharnis/Sommelsdijk, net als Nolden vergeleken met de kadastrale minuut van 1832.

Van de 20 stegen die er toen waren zijn er 3 vervallen door nieuwbouw en is er één afgesloten, blijven er nog 16 stegen over, waaronder de recent met afsluiting bedreigde steeg van de Spuistraat naar het Soldatenplein . Verder is het Dorpsvoetpadt van de van Gorcumstraat naar de Westelijke Achterweg in Sommelsdijk recenter aangelegd.

Van de tenminste 13 sloppen (doodlopende stegen, vaak naar achterliggende kleine woningen) die er toen waren zijn er 5 vervallen in het kader van nieuwbouw, de overige 8 zijn allen afgesloten en dus niet meer als openbaar gebied overgebleven.

Het hek is van de dam: Middelharnis Kaai 1, rijksmonument in beschermd dorpsgezicht

                      Hek nog                                                             Hek weg (Mei 2020)

Het bestemmingsplan:

Het hekje voor Kaai 1 (hoek Westdijk) is géén privéstoep zoals bij de Voorstraat, het is in het bestemmingsplan niet aangegeven als onderdeel van het rijksmonument zoals bij Kaai 3 en 5, het heeft alleen de bestemming verkeer en dubbelbestemming cultuurhistorie-1. Maar vanwege deze dubbelbestemming hadden dit hekje, de twee hardstenen palen en de zeldzame gebogen hardstenen dorpels met hol-dol-verbinding (vergroot de foto maar) niet mogen verdwijnen:
“De voor ‘Waarde – Cultuurhistorie 1’ aangewezen gronden zijn (…) tevens bestemd voor de bescherming de van de op deze gronden voorkomende cultuurhistorische waarden welke samenhangen met het historisch kerngebied van het beschermde dorps- of stadsgezicht. (…) 23.5.1 Het is verboden op of in de gronden met de bestemming ‘Waarde – Cultuurhistorie 1’ zonder of in afwijking van een omgevingsvergunning de volgende werken, geen bouwwerk zijnde, of werkzaamheden uit te voeren, te doen uitvoeren of te laten uitvoeren: (…) onroerende zaken, geen gebouwen zijnde, hieronder begrepen straten, wegen, (…) erfafscheidingen (…) te wijzigen. De werken en werkzaamheden als bedoeld in lid 23.5.1 zijn toelaatbaar, mits: a. geen onevenredige aantasting plaatsvindt van de cultuurhistorische waarden van het beschermde dorps- of stadsgezicht; b. vooraf advies is ingewonnen bij de gemeentelijke Monumentencommissie.”
Er is geen omgevingsvergunning aangevraagd of verleend.

Maar het is nog bonter: Kaai 1 is een rijksmonument (monumentnummer: 29741) en het hek maakt deel uit van hetzelfde kadastrale perceel en is dus onderdeel van het rijksmonument. Er was daarom niet alleen advies maar ook goedkeuring door de Monumentencommissie vereist. Zelfs wordt het stoephek expliciet vermeld in de omschrijving van het rijksmonument:
“Kaai 1 3241 CE te Middelharnis, omschrijving: L-vormig hoekpand met gepleisterde lijstgevel, verdieping en schilddak, midden 19e eeuw. Deuromlijsting met hoofdgestel op consoles; stoephek.”

Een en ander is bij de gemeente gemeld en die gaat nu handhaven. Hopelijk kan zij het hek weer op de dam krijgen ……….